Egzokrin pankreas yetmezliği (EPI )

İnce bağırsak lümeninde yetersiz miktarda pankreatik sindirim enziminin neden olduğu sendromdur.

Pankreas enzimlerinin eksikliği gıdaların maldigesyonu ve takiben malabsorbsiyonu ile karakterizedir.

Patofizyoloji- Nedenleri
En yaygın olarak, ekzokrin pankreastan pankreatik enzimlerin yetersiz sentez ve sekresyonunun , pankreatik adenokarsinom ve nadir durumlarda pankreatik kanalın tıkanıklığı neden olabilir.
Pankreatik sindirim enzimlerinin yetersiz sentezi, kronik pankreatitten (köpeklerde vakaların yaklaşık% 50’si ve kedilerde hemen hemen tüm vakalar) kaynaklanan asinar hücrelerin yıkımına bağlı olabilir veya idiopatik pankreatik asinar atrofiye (PAA; ekzokrin en yaygın sebebi) bağlı olabilir. Tetikleyen neden genellikle bilinmez. Tetkleyen olası faktörler; İnce barsak kökenli mukozal hastalık ve takiben kalori-protein malnutrisyonu, viral enfeksiyon, immun-ilişkili olaylar, toksinler, işemidir.
Nadir nedenler: Pankreas neoplazileri (kanal obstrüksiyonu), kongenital enzim anormallikleri ve kedilerde Eurytrema procyonis.

Yetersiz ekzokrin pankreatik sekresyon, kilo kaybı ve steatore ile birlikte gevşek dışkılamalara yol açan, maldigestion ve besleyici malabsorpsiyon ile sonuçlanır. Malabsorpsiyon, ince bağırsak disbiyozuna katkıda bulunur. Etkilenen köpeklerde diabetes mellitus gelişir.

Pankreasın depolama kapasitesi çok fazladır ve mide barsaklar gibi diğer kaynaklardan gelen sindirim enzimleri de sindirime yardımcı olurlar. Bu nedenle pankreas sekresyon kapasitesinin %90’ını kaybedinceye kadar klinik belirti görülmez.

ETKİLENEN SİSTEMLER
Beslenme – protein kalorili yetersiz beslenme.
İNSİDANS / PREVALANS
Alman çoban köpeğinde kalıtsal olduğu kabul edildi ve muhtemelen kompleks bir özellik tarafından aktarıldı ( Son çalışmalar otozomal resesif bir özellik önerildi, fakat bu doğrulanmadı). Kedilerde köpeklerden daha az yaygındır. Her yaşta görülebilmesine rağmen <2 yaşlılarda daha fazla görülür.

Uygun tedaviyle prognoz iyidir, bazı olgularda kontrol zor olabilir.

Bu hastalık tipik olarak yaşam boyu tedavi gerektirir.

Klinik Bulgular

• EPI’li hastalar genellikle aktif ve hareketlidir.
• Polifaji, kilo kaybı, hacimli, yağlı (steatore) ve kötü kokulu dışkı yaygın olarak gözlenen belirtilerdir. İshal genellikle inek dışkılarına benzer ve sürekli veya aralıklı olabilir. Fekal hacimler normalden daha büyüktür
• Diğer belirtiler pika, koprofaji, gaz ve abdominal rahatsızlıktır. Çok yerler.Yediğinden doğru şekilde yararlanamazlar.Dışkıda çok fazla lipid ve protein var.
• Kronik pankreatite karşı bir sekel olarak diabetes mellitus ile birlikte poliüri / polidipsi eşlik edebilir.

Laboratuvar bulguları

• Hemogram ve idrar analizi bulguları normaldir.
• Serum biyokimyasal profilinde;
• Hiperglisemi (kronik pankreatitis ve diabetes mellitus)
• ALT artışı (toksin absorbsiyonu ), hipokolesterolemi ( çünkü yağı sindiremiyor dışkıyla atar)

Tanı

Serum tripsin-benzer(like)i immunreaktivite (TLI) :testleri yapılabilir. Türe spesfik bir radio-immunoassay tayini gerektirir .  Ama artık etkili değildir.

Test prensibi – serum TLI, pankreas asiner dokusundan direkt olarak kan içine salınan tripsinojen ve tripsin ölçümünü tespit eden bir testdir; Fonksiyonel ekzokrin pankreas kitlesi olan tüm normal köpek ve kedilerin serumlarında serum TLI saptanır.
– EPI ile serum TLI konsantrasyonları önemli ölçüde azalır.
– Köpeklerde – cTLI ≤ 2.5 𝜇g / L.
– Kedilerde – fTLI <8.0 𝜇g / L.
– Köpek ve kedi TLI testleri türe özgüdür.
– Avantajları-basit; hızlı; tek serum örneği (aç bırakılmış); Her iki türdeki EPI için oldukça hassas ve spesifiktir.

PLI en etkili testtir.

EPI’nin tanısı için dışkı elastaz aktivitesinin ELISA yöntemiyle belirlenmesine dayalı yeni bir test geşitirilmiştir. Bu da pankreasa ve türe spesfik bir testtir. Testin dezavantajı zaman zaman normal köpeklerdede düşük değerler saptanabilmesidir.

Mikroskobik dışkı muayenesi (sindirilmemiş gıda olup olmadığını saptamak amacı ile) yapılabilir.

Subjektiftir, diyet ve intestinal geçiş süresi ile ilişkili olarak değişebilir.

Dışkı frotisinin incelenmesi: Sudan III nötral yağ boyası ile boyanır. Yağ globulleri içine  girer ve büyür.

Prognoz: Yaşam boyu tedavi! Sahibi prognozu belirler. Bazıları kilo alamaz ancak polifaji ve ishal düzelir

Diabetes Mellitus : insülin ve glukokonda dalgalanma olduğu için sekonder olarak olabilir.

Tedavi
Tedavinin ana hedefi eksik olan enzimlerin yerine konulmasıdır

• Kurutulmuş sığır ve domuz pankreası ekstraktları toz halinde kullanılmalıdır.
• Toz yemekten önce gıdaya karıştırılır.

Klinik belirtiler (ishal) yaklaşık 5 gün içerisinde düzelir

Gıdai modifikasyon

Kalorisi yüksek, yağ oranı düşük, sindirilebilirliği yüksek diyetler uygulanmalıdır.

Folat ve 12 vitamin takviyesi yaplması gerek.

• Vitamin B12 eksikliğine karşı parenteral uygulama yapılmalıdır.
• DNA sentezi ve kript hücrelerinin proliferasyonu için gerekli olduğundan B12 seviyesinin düşük olması malabsorbsiyona neden olur
• Kedilerde B12 eksikliği düzelinceye kadar uygulanan enzim katkısı tedavisine de yanıt alınamaz. Yağda eriyen vitaminler; (Vitamin E, A ve K) yağ malabsorbsiyonu nedeni ile eksik olabilir. Bu nedenle; Vitamin E (tokoferol) takviye edilir.

Antibiyotikler: EPI’li köpeklerde sıklıkla bakteriyel aşırı üreme gelişir. Bu nedenle tilosin, tetrasiklin ya da metronidazol kullanılabilir.